Column Evelien Gubbels: Dit is wat je moet weten over rotdagen

Soms heb je van die dagen waarop alles zwaar voelt. Je lijf werkt niet mee, je hoofd loopt over en je hebt geen idee hoe je de uren door moet komen. Soms zonder duidelijke reden, soms omdat de redenen zo overweldigend zijn dat je je afvraagt hoe je nog overeind blijft.

Misschien heb je al van alles geprobeerd: ademhalen, wandelen, mediteren, in bed liggen, praten of juist zwijgen. Soms helpt niets. En dan twijfel je misschien: doe ik het wel goed?

Het antwoord is simpel: soms ís het gewoon een rotdag. En dat hoort er ook bij.

Een dag waarop zelfs tandenpoetsen lastig is
Laatst had ik zo’n dag. Alles voelde te veel en zelfs tandenpoetsen was een enorme opgave. Mijn hoofd zat vol, mijn lijf was moe en onrustig en het enige wat ik wilde, was onder een deken kruipen.
Op zo’n moment realiseerde ik me: dit is zo’n dag.

Je hoeft het niet op te lossen
Ik herken het bij mezelf, maar ik weet dat veel mensen dit hebben: De reflex om te willen fixen, om het nu meteen beter te maken. Omdat het niet oké lijkt om je zo te voelen. Of wat ik vaak bij mijn patiënten zie: omdat er een angst onder zit dat het nooit meer over gaat.

Maar veerkracht, en ook geluk, gaat niet over het vermijden van pijn. Het gaat over het leren dragen ervan. Ook positieve psychologie gaat niet over “altijd blij zijn”, maar om een betekenisvol leven mét moeilijke dagen.

In de psychologie noemen we dit veerkracht. En wordt veerkracht omschreven als het vermogen om terug te veren na tegenslag. Het gaat niet om het vermijden van pijn, maar om het ontwikkelen van draagkracht (Bonanno, 2004). Je kunt namelijk leren om te blijven staan terwijl het stormt. Je kunt leren om tegen jezelf te zeggen (en te voelen): ik weet niet hoe lang dit duurt, maar ik ben er nog. En er komt weer een ander moment.

Dat maakt de pijn niet kleiner, maar het maakt jou wel groter.

Hoe maak je jezelf groter?
Iedereen heeft een ‘ruimte’ waarin je kunt functioneren en reageren zonder overspoeld te raken. In de psychologie noemen we dit de window of tolerance (Siegel, 1999). Bij langdurige stress of ziekte en vermoeidheid wordt die ruimte vaak kleiner, waardoor je sneller overprikkeld, vermoeid of emotioneel raakt. En dat maakt dat moeilijke situaties of dagen extra lastig te dragen zijn.

Gelukkig kun je dit trainen. Niet om pijn te vermijden, maar om overeind te blijven in de storm. Juist dan is zelfzorg cruciaal: het helpt je draagkracht stukje bij beetje te herstellen.

Onderzoek van Kristin Neff (2003) toont dat zelfcompassie – mild zijn voor jezelf – stress vermindert en op lange termijn meer tevredenheid oplevert. Hoe vaker je oefent met mildheid, hoe groter je ‘window of tolerance’ wordt. Dan kun je makkelijker voelen: dit is moeilijk, maar het gaat voorbij.

Ook blijkt dat mensen die negatieve emoties toelaten, in plaats van ze alleen maar weg te duwen, meer psychisch welzijn ervaren (Ford et al., 2018). Acceptatie verlaagt namelijk je stress en dit helpt je om sneller te herstellen.

Dus: Mag je het jezelf gunnen?
Die veerkracht, dat zachte vertrouwen, gun ik iedereen. Het is geen trucje, maar een innerlijke houding. Een oefening in mens-zijn. Het vraagt mildheid, oefening en soms steun van anderen. Iemand die je herinnert aan eerdere stappen die je al zette en hoe je eerdere uitdagingen doorstaan hebt.

Helaas leren we dit soort dingen vaak niet. Niet op school, niet in het dagelijks leven. We horen wel dat het belangrijk is om voor jezelf te zorgen, of om soms nee te zeggen, maar pas als je écht gaat snappen hoe alles samenhangt, valt het langzaam op zijn plek en ga je voelen wat het voor je kan doen.

Tips voor een zware dag
Dus als vandaag een zware dag is: adem. Schrijf iets op. Stuur een berichtje. Huil. Ga even liggen, of blijf liggen als je dat nodig hebt. Deze klinkt misschien wat gek maar is zeker het proberen waard: Kijk jezelf eens in de spiegel en zeg: het hoeft nu even niet perfect. Ik mag er zijn, ook zoals ik me nu voel. Ik hoef nu even niets te bereiken.

Je hoeft het nu even niet te weten of te fixen. Alleen te vertrouwen dat dit moment voorbij gaat.

Wie weet kan jij de volgende keer, op zo’n dag, wat milder zijn voor jezelf. En voelen dat ook deze lastige dag weer over zal gaan, en de wereld er binnenkort weer anders uitziet.

En dan nog even dit ...
Misschien herken je het ook andersom: dat jij degene bent die tegen een ander zegt “maak een wandeling” of “laat het los”. Lief bedoeld, maar soms is er geen oplossing nodig. Alleen iemand die naast je komt zitten en zegt: “Wat rot. Ik blijf even bij je.” Vaak is dat precies genoeg.