De Maakbare maatschappij

Robert Erdbrink

Verheugd hoorde ik van de plannen om een tijdschrift voor positieve psychologie op te richten.  Vanuit mijn vakgebied ben ik me al jaren bewust van de kracht van positieve gevoelens en emoties en het effect dat deze hebben op onze fysiologie.

In deze blog zal ik vooral spreken over gevoelens, en daarbij doel ik dan op bewust beleefde emoties. Een paar jaar geleden hoorde ik van iemand, die op dat moment promoveerde aan de universiteit van Maastricht, dat een toename van de positieve gevoelens een betere voorspeller is of iemand uit een depressie komt dan een afname van de negatieve gevoelens. Dit terwijl de traditionele aanpak toch vooral gericht is op het verminderen van de negatieve gevoelens.

Veel mensen gebruiken de woorden gevoelens en emoties door elkaar heen, ook zijn er vele definities. Ik maak graag gebruik van het onderscheid dat de neurowetenschapper Antonio Damasio maakt:  emoties zijn de processen die zich op lichaamsniveau afspelen, bij boosheid komen er bijvoorbeeld andere hormonen vrij en worden andere spiergroepen aangespannen dan bijvoorbeeld bij blijheid of angst. Emoties komen ook voor bij dieren en betreffen een drang om zorg te dragen voor de basale behoeftes door middel van bijvoorbeeld verdedigen, vluchten, paren of eten. Damasio spreekt over gevoelens wanneer we ons bewust worden van onze emoties. Deze bewustwording onderscheidt ons van de dieren maar in lang niet alle gevallen zijn we ons van al onze emoties bewust.  Het kan best zijn dat we eigenlijk fysiologisch gezien heel boos zijn maar ons dat niet bewust zijn.

Mede doordat we in toenemende mate gehaast leven kunnen we belangrijke signalen van ons lichaam missen.  In bedrijven wordt veel gesproken over duurzame inzetbaarheid maar in de praktijk zie je medewerkers die geen tijd meer maken voor ontbijten of lunchen en aan een stuk door werken zonder pauze. Ook zijn sommige mensen zo met hun carrière bezig dat ze niet meer in contact zijn met hun echte bezieling, met als gevaar een plotselinge burn-out. Voor onze authenticiteit en gezondheid is het belangrijk dat we ons bewust zijn van onze onderliggende gevoelens en behoeftes en daar op een coherente manier over kunnen communiceren.

Zelf kom ik er steeds meer achter dat er eigenlijk geen sprake is van positieve of negatieve gevoelens.  Ze hebben allemaal een doel, alleen voelen sommige gevoelens prettig en andere onprettig aan in ons lichaam. Oorspronkelijk zijn de zogenaamde negatieve emoties bedoeld om ons, als organisme, in beweging te zetten. Meestal dreigt er een gevaar op ons voortbestaan of onze voortplanting. Een prettig gevoel is eigenlijk een signaal dat alles wat het organisme op dat moment nodig heeft is voorzien.

In onze maatschappij die steeds maakbaarder wordt zijn we in toenemende mate minder tolerant tegen alles wat tegen zit en wat niet gaat zoals we dat willen. We proberen alles zo te organiseren dat we zo weinig mogelijk onprettige gevoelens hebben.

Echter, werkt dat zo? Of is het zo dat je onprettige gevoelens moet leren verdragen, m.a.w. dat je het kunt trainen, net zoals bij een spier. En zou het kunnen zijn dat hoe meer je negatieve gevoelens uit de weg gaat, hoe minder veerkrachtig je wordt en ook hoe angstiger als er dan daadwerkelijk een keer iets tegen zit. Omgekeerd is het ook zo dat we steeds minder tijd lijken te nemen om bewust te genieten van alles wat dan wel gaat zoals we zouden willen, om dankbaar te zijn voor alles wat er nu is en dat moment te beleven.

Daarom wil ik alle lezers van harte aanraden om juist van de mooie momenten heel bewust te zijn door er bij stil te staan en deze als het ware helemaal in te ademen en daardoor je eigen humeur en gezondheid een oppepper te geven.

​Voor mij betekent HeartMath dicht bij mezelf zijn en naar mijn hart leven. Mijn lijfspreuk: je hebt zelden spijt van keuzes die je vanuit je hart gemaakt hebt, wel van beslissingen die je niet genomen hebt. Voor mij was een van die keuzes om te stoppen met een carrière als directeur bij Unilever en me te wijden aan mijn grote passie: meer hart in het bedrijfsleven brengen. 

Robert Erdbrink, oprichter en directeur HeartMath Benelux is getraind in NLP, bio-energetica, systemisch werk en is zowel HeartMath 1op1 als groepstrainer.