De Ockhamvraag: Gelukkiger dankzij lichaamsbeweging?

>> De Ockhamvraag verscheen van 2015 - 2021 in het Tijdschrift Positieve Psychologie en is gratis te downloaden op www.ProfessioneelBegeleiden.nl.

Volgens Van Ochkam (1288-1347) mogen er aan wetenschappelijke theorieën geen aannames worden toegevoegd die niet strikt noodzakelijk zijn. In deze rubriek beantwoordde Hein Zegers vragen uit de positieve psychologie dan ook eenvoudig mogelijk maar niet eenvoudiger.

Deze column over het doel van positieve psychologie verscheen in de derde uitgave van 2020. <<

Stel dat je een pil zou hebben die jou gelukkiger maakt, geen bijwerkingen heeft en bovendien gratis is. Zou je die pil willen? Zo een pil lijkt écht te bestaan. Het is wel geen echt pilletje, maar wel een eenvoudige positieve psychologie interventie: lichaamsbeweging. Een positieve psychologie interventie is een interventie waarvan we uit onderzoek weten dat ze het welzijn van mensen kan bevorderen. Hoe zit dat nu precies met lichaamsbeweging? Sporten, wandelen, zwemmen, joggen, balspelen, een halte eerder van de bus afstappen, regelmatig de trap nemen in plaats van de lift, … kan dat het welzijn van mensen écht verhogen?

Wondermedicijn
Als Tal Ben-Shahar, voormalig Harvard-docent positieve psychologie, naar zijn persoonlijke favoriet wordt gevraagd onder de positieve psychologie interventies, geeft hij meestal lichaamsbeweging als antwoord. Hij noemt lichaamsbeweging "een wondermedicijn, dat je goed doet voelen, zelfvertrouwen verstevigt, rustgevend werkt, denkvermogen verbetert, je attractiever maakt, jouw liefdesleven verbetert, en bovendien heeft het medicijn geen negatieve neveneffecten, is het legaal en bovendien gratis." Ook Lyubomirsky noemt lichaamsbeweging "misschien wel de meest effectieve, kant-en-klare (geluks)bevorderaar van alle activiteiten".

Interdisciplinair
Het klopt dat er momenteel massaal veel onderzoek wordt gedaan naar de positieve effecten van lichaamsbeweging, waarbij bijvoorbeeld lichaamsbeweging in veel gevallen beter scoort dan antidepressiva in de behandeling van depressie. In vergelijking is er echter opvallend weinig onderzoek naar effecten van lichaamsbeweging op subjectief welzijn, zoals gedefinieerd in onderzoek naar positieve psychologie interventies. Lichaamsbeweging, niet als medicijn tegen depressie en andere kwalen, maar als specifieke bevorderaar van geluk, is nog niet zo uitvoerig onderzocht binnen de traditie van de positieve psychologie en komt op positieve psychologie conferenties niet zo vaak aan bod als, zeg maar, het dankbaarheidsdagboek. In de overzichtsstudie van positieve interventies van Sin en Lyubomirsky wordt lichaamsbeweging niet behandeld, en dat geldt ook voor Bolier en collega’s.

Wij vermoeden dat dit komt doordat het onderzoeksveld rond beweging vooral door bewegingswetenschappers en medici wordt bevolkt, waar men nog niet vertrouwd is met het concept van een positieve psychologie interventie, die als specifiek doel heeft om subjectief welzijn te bevorderen. Bij bijvoorbeeld Biddle en collega’s vinden we verschillende studies waar regelmatige beweging leidt tot een verhoogd positief affect en/of een verlaagd negatief affect, waardoor het aan de criteria voldoet van een werkzame positieve psychologie interventie. Parfitt, Rose en Markland vinden in hun studie dat vooral mensen met weinig positief affect of veel negatief affect gelukkiger worden door lichaamsbeweging. Bij mensen die sowieso al hoog scoorden op geluksmaten, was het effect minder groot. Met deze nuance kan men dus lichaamsbeweging als een werkzame geluksverhogende interventie beschouwen.

Boost
Kort door de bocht samengevat: voor een interventie met zoveel potentieel op het vlak van subjectief welzijn, is er over lichaamsbeweging nog veel onderzoek te verrichten, vooral interdisciplinair. Een voorlopige conclusie is alvast: vooral als je je niet zo goed in jouw vel voelt, kan lichaamsbeweging jouw subjectief welzijn een flinke boost geven.