Blogs
Bloggers blijven u informeren over de stand van zaken over Positieve Psychologie. Wilt u op de hoogte blijven meld u dan aan voor ToPPics de gratis nieuwsbrief.
Floreren en welbevinden op alle leeftijden
Onlangs fietste ik met mijn vriend door het pittoreske plaatsje Ootmarsum, gelegen in het mooie Twente. In een smal straatje werd mijn aandacht getrokken door een klein kraampje voor een oud woonhuis. In het kraampje stonden allerlei soorten zelfgemaakte jam in verschillende formaten gerecyclede potjes. Aan de potjes zaten keurig met de hand geschreven labels. Naast de kraam stond een bak met een heleboel zelfgemaakte kaarten. Ik was ontroerd door de mini melkbus met daarop een stikker geplakt met de tekst op goed vertrouwen, die op de rand van de kraam stond. We hebben vier jampotjes met verschillende smaken gekozen en keurig tien euro in de melkbus gedaan.
In de bak van de zelfgemaakte kaarten stond vooraan een verjaardagskaart voor iemand die 90 jaar wordt. ‘Dit is een mooi voorbeeld van optimisme’ zei ik tegen mijn partner. Nieuwsgierig checkte ik de kaart erachter en die bleek voor iemand te zijn die 65 jaar wordt. Degene die de kaarten heeft gemaakt heeft duidelijk rekening gehouden met de gemiddelde leeftijd van de toeristen die naar Ootmarsum komen; mensen van 65 jaar of ouder, die nabij op de boerencamping staan met de caravan. Uiteraard met de elektrische fiets, anders zijn de heuvels in Twente niet meer te doen.
Ik weet niet precies wat het nou is wat me zo raakte daar bij dat kneuterige kraampje in dat smalle straatje. Waarschijnlijk vulde ik in dat er in dat oude huisje met vitrage, een stel op leeftijd woont. En dat zette me aan het fantaseren; ik stelde me een oudere, nog wel kwieke dame voor die, met haar man, eveneens op leeftijd, al lang in dat huisje wonen. Ze hebben in hun tuin bramen- en bessenstruiken, aardbeienplanten en ook veel rabarberplanten. Dapper oogsten ze samen elke zomer al het fruit en groente uit hun mooie tuin. Vervolgens gaat de vrouw ermee aan de slag. Jammetje hier, jammetje daar en hier en daar een combi van smaken, zoals de aardbei-rabarberjam. Ze hebben zelf maar weinig nodig dus besluiten ze het te gaan verkopen. De man timmert een mooi kraampje in elkaar voor de jammetjes. Voor 2,50€ kun je een jampotje naar keuze meenemen. Aangezien de vrouw in de avonduren ook graag bezig is, gaat ze kaarten maken. Ze maakt er zoveel van dat die ook in de verkoop kunnen dus manlief maakt ook een bak voor de kaarten. Met de verkoop van hun zelfgemaakte spul kunnen ze hun pensioen wat aanvullen. Wat is de relatie tussen dit verhaal en welbevinden en floreren?
Geestelijke gezondheid en floreren
De positieve definitie voor de geestelijke gezondheid, die de World Health Organisation (WHO, 2005) hanteert, is: ‘a state of well-being in which every individual realizes his or her own potential, can cope with the normal stresses of life, can work productively and fruitfully, and is able to make a contribution to her or his community. Deze definitie omvat psychologisch welbevinden, sociaal welbevinden en emotioneel welbevinden (Bohlmeijer, Bolier, Steeneveld, Westerhof & Walburg, 2013). Emotioneel welbevinden is het subjectieve welbevinden terwijl psychologisch welbevinden meer gaat over het effectief functioneren en dit in relatie met zelfrealisatie. Ben je in staat om mee te draaien in de maatschappij, dan ervaar je sociaal welbevinden.
De geestelijke gezondheid, de mate van welbevinden, kan worden gemeten met de Mental Health Continuum-Short-Form (MHC-SF) (Lamers, et al., 2011). De drie typen welbevinden worden hierin gemeten. Zo zijn de vragen over mate van ervaren geluk, positief affect en mate levenstevredenheid gericht op het meten van je emotioneel welbevinden. Vragen over je bijdrage aan de maatschappij of het gevoel dat je deel uitmaakte van je buurt of stad bijvoorbeeld, zijn voorbeelden van vragen over je mate van sociale welbevinden. Heb je het gevoel dat je positieve relaties hebt met anderen, heeft je leven zin en kun je goed omgaan met je dagelijkse verantwoordelijkheden, dan is er sprake van psychologisch welbevinden. Dit is even in het heel kort de MHC-SF (lees meer in het artikel Hoe meet je floreren? van Schotanus-Dijkstra in de augustus uitgave Tijdschrift Positieve Psychologie). Er is sprake van floreren als je een hoge mate van welbevinden ervaart op de psychologische-, sociale- en emotionele delen.
Het maken van jam en kaartjes kan een manier zijn om hun mentale geestelijke gezondheid redelijk hoog te houden. Zo houden ze contact met de wereld, ze vertrouwen anderen en dragen een steentje bij aan bijvoorbeeld het toerisme (sociaal welbevinden). Dat steentje bijdragen geeft een gevoel van zingeving en het goed zorgen voor alle groenten en fruit in de tuin is een dagelijkse verantwoordelijkheid (psychologisch welbevinden). Ze tonen interesse in het leven en ik vermoed ook dat ze tevreden zijn, dat kan niet anders met zulke lekkere jam (emotioneel welbevinden). Misschien floreren ze zelfs. In elk geval stel ik me hun leven zo voor.
Op dit soort momenten besef ik heel goed hoe dankbaar en tevreden ik ben, juist in dit soort kleine kneuterige momenten bij zo’n kraampje, met een soort van inkijkje in andermans leven. Mijn eigen mentale geestelijke gezondheid piekte op dat moment ook; ik ervaarde geluk, ik zag welbevinden in een jampotje en in een kaartje voor een negentigjarige. En tegelijkertijd ging het over hoop en liefde, en over dankbaarheid. En over floreren, ongeacht je leeftijd.
Filmpje over mentale gezondheid en floreren in het dagelijks leven
Mo Landsman, studente Master Klinische Psychologie aan de Open Universiteit
www.chronisch-flexibel.nl
Referenties
Lamers, S.M.A., Westerhof, G.J., Bohlmeijer, E.T., ten Klooster, P.M., & Keyes, C.L.M. (2011). Evaluating the psychometric properties of the Mental Health Continuum-Short Form (MHC-SF). Journal of Clinical Psychology, 67(1), 99-110.
Bohlmeijer, E., Bolier, L., Steeneveld, M., Westerhof, G., & Walburg, J.A. (2013). Welbevinden: van bijzaak naar hoofdzaak? In Bolmeijer, E., Bolier, L., Westerhof, G., & Walburg, J.A. (2013). Handboek positieve psychologie: Theorie, onderzoek en toepassingen. Amsterdam: Boom.
Schotanus-Dijkstra, M. (2018). Hoe meet je floreren? Tijdschrift Positieve Psychologie, 3 (3),34-42