Blogs
Bloggers blijven u informeren over de stand van zaken over Positieve Psychologie. Wilt u op de hoogte blijven meld u dan aan voor ToPPics de gratis nieuwsbrief.
Positieve psychologie zowel wetenschappelijk als praktisch relevant
Marius Rietdijk
Positieve psychologie is een stroming in de psychologie die begrijpt dat je de wereld kunt verbeteren door niet alleen te analyseren wat fout gaat, maar juist aandacht te geven aan het goede. Zo kun je proberen te snappen waarom iemand ruzie maakt, maar ook juist letten op gedrag dat bijdraagt aan het goed functioneren van een team.
Grondlegger van de positieve psychologie Seligman vult daarbij de humanistische psychologie aan met een pleidooi voor empirisch onderzoek. Om je te kunnen verantwoorden voor het toepassen voor positief psychologische interventies zijn anekdotes leuk en interessant, maar zulke cases worden extra duurzaam als ze zijn gebaseerd op goede onderzoeksdesign.
Tot dusverre bestond goed onderzoek uit een vragenlijst waarmee begrippen als ‘bevlogenheid’, ‘commitment’, ‘involvement’ gemeten werden. Met regressie- en factoranalyse werd dan nagegaan hoe deze begrippen statistisch samenhingen. De praktische bruikbaarheid bleef echter een vage belofte.
Gelukkig zijn we nu zo ver dat we goed onderzoek en praktische bruikbaarheid combineren. Om zowel praktisch als theoretisch bruikbaar te kunnen zijn is het van belang dat we eerst heel helder specificeren welk gedrag we willen begrijpen en zo nodig veranderen. Bijvoorbeeld het aantal complimenten dat een partner aan de andere partner geeft, of het aantal complimenten dat een leidinggevende geeft aan zijn medewerkers is helder gespecificeerd gedrag.
Gedrag is goed gespecificeerd als het te meten is, observeerbaar is door meerdere observatoren, onder de invloedsfeer ligt van de persoon en actief is. Complimenten geven is meetbaar, observeerbaar, ligt onder de invloedsfeer van een persoon en is actief gedrag. Andere gespecifieerde gedragingen zijn aantal afgeleverde rapporten, percentage volledig afgewerkte checklists, percentage helmen gedragen op de werkplaats, aantal volledig opruimde slaapkamers door kinderen in een week enzovoort.
Een ander voorbeeld kwam ik pas tegen bij een incompany training bij een gemeente. In onze trainingen maken de deelnemers een prestatieverbeterplan dat bestaat uit de stappen specificeren, meten, analyse, feedback, doelstellen en belonen. Een van de deelnemers, leidinggevende van een juridische afdeling, wilde het aantal voor een leek begrijpelijke rapporten verhogen. Ze had het idee dat de juristen veel te technisch schreven, waardoor hun rapporten voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen waren.
Teksten kunnen gescoord worden in de mate hoe simpel of complex ze zijn. Ik geef les in het Engels aan de universiteit. Daardoor moet ik de Engelse taal minimaal op C1-niveau beheersen. De scores variëren van A1 (basale kennis) tot en met C2 (volledige beheersing van meerdere specifieke vakgebieden). Een computerprogramma toetst op welk niveau de invoerde tekst ligt.
De leidinggevende bij de gemeente wilde de rapporten van C- naar A- en B-niveau hebben. Daartoe telde zij simpelweg het aantal rapporten op A- en B niveau. Dit bleek op ongeveer 30% te liggen. Daarna analyseerde zij waarom mensen simpel dan wel complex schrijven, stelde ze doelen voor het aantal A en B, in Jip-en-Janneketaal geschreven rapporten en beloonde zij de afdeling met taart bij de koffie als de doelen behaald werden. De resultaten stegen in enkele maanden van 30% naar 70% rapporten op A/B-niveau.
Deze focus op het goede gedrag via eenvoudige veldexperimenten is een belangrijk onderdeel van positief psychologisch onderzoek, met veel praktische waarde. Inmiddels hebben we meer dan 100 casussen verzameld van cursisten van onze opleidingen. Daarbij is positieve versterking de allerbelangrijkste interventie, met het specificeren van het gewenste gedrag als goede tweede.
Marius Rietdijk is wetenschappelijk directeur van het Aubrey Daniels Research Institute for Behavior Analysis (ADRIBA) aan de Vrije Universiteit Amsterdam. www.adriba.nl.