zondag 07 juni 2020

Blog: Kwaliteit van leven en gezondheid

We worden ouder en dit gaat op den duur gepaard met gebreken veroorzaakt door ziekte en/of ouderdom. Als we de griep hebben kunnen we tijdelijk wat minder dingen doen die bijdragen aan ons kwaliteit van leven, alleen weten we dat dit tijdelijk is. Hoe zit dat met beperkingen veroorzaakt door bijvoorbeeld (chronische) ziekte of ouderdom en kwaliteit van leven?

Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven wordt door de World Health Organisation (WHO) gedefinieerd als "de perceptie van personen van hun plaats in het leven binnen de context van de cultuur en waardesystemen waarin zij leven en in relatie tot hun doelen, verwachtingen, standaarden en zorgen. Het is een breed concept dat op complexe wijze wordt beïnvloed door de lichamelijke toestand, psychische toestand, mate van zelfstandigheid, sociale relaties, persoonlijke overtuigingen van de persoon en zijn/haar relatie tot opvallende kenmerken van zijn/haar omgeving."

De genoemde zes domeinen spelen dus een grote rol in de kwaliteit van leven. Zo kun je denken bij de lichamelijke toestand aan aspecten als pijn en slaap. Door pijn is iemand beperkt om bijvoorbeeld te sporten en bij een gebrek aan slaap zal iemand zich minder fit voelen. Bij voldoende slaap en rust ben je meer in staat dingen te doen die je belangrijk en leuk vindt. Na een goede nacht heb ik meer zin en energie om lekker te gaan tennissen.

Bij de psychische toestand ligt de nadruk op onder andere hoe we ons voelen; de mate van positieve gevoelens of juist de negatieve zijn van invloed op ons kwaliteit van leven, net als ons lichaamsbeeld en denkvermogen. Bij de mate van zelfstandigheid gaat het om hoe mobiel je bent en ben je in staat de alledaagse dingen te doen? Soms is het met ziekte best heel lastig om goed voor jezelf te zorgen alsook voor anderen. Ben je in staat om te werken? Hierbij moet ik denken aan Marc de Hond die onlangs is overleden. Hij is voor velen een voorbeeld geweest dat ziekte (kanker) en een dwarslaesie geen beperking hoeven te zijn om te werken of goed te functioneren. Zo heeft hij niet lang geleden nog een theatershow gemaakt. Met humor, optimisme en ‘lichtjes blijven ophangen’ was hij in staat om te gaan met de tegenslagen en zijn ziekte, en vooral om te blijven genieten van het leven door leuke plannen te maken.

Afhankelijkheid van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen is van invloed op de mate van zelfstandigheid. Zelf heb ik wel eens een behandeling met bepaald medicijn gehad die behoorlijk aan mijn kwaliteit van leven knaagde. Zo kon ik niet meer slapen en kreeg ik erg veel pijn aan mijn gewrichten, al hielp het goed tegen de kwaal. Medicijnen die goed werken en weinig bijwerkingen hebben zullen de kwaliteit van leven logischerwijs verhogen. 

Wij mensen zijn sociale wezens en vriendschappen en relaties dragen bij aan ons welbevinden. Tijdens de coronacrisis is ook wel gebleken wat het niet kunnen zien of knuffelen van bijvoorbeeld je ouders of vrienden veel pijn en verdriet opriep. Kortom het domein sociale relaties is een cruciaal onderdeel van kwaliteit van leven.

De omgeving is dat eveneens. Hoe vrij je je voelt, het kunnen deelnemen aan bijvoorbeeld sport of een hobbyclub, maar ook hoe je huisvesting is, zijn aspecten die bijdragen aan hoe jij je kwaliteit van leven ervaart. Religie, spiritualiteit en persoonlijke overtuigingen spelen eveneens een belangrijke rol in hoe je je kwaliteit van leven ervaart. Hoewel deze laatste twee domeinen een grote rol spelen bij kwaliteit van leven, zijn de andere vier domeinen (lichamelijke en psychische gezondheid, mate van zelfstandigheid en sociale relaties van belang bij gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven.

Gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven
Binnen de domeinen lichamelijke gezondheid, psychische gezondheid, mate van zelfstandigheid en sociale relaties vallen aspecten die rechtstreeks beïnvloedt kunnen worden door geneesmiddelengebruik en gezondheidszorgtechnologie. Bij gezondheidsgerlateerde kwaliteit van leven staan de gezondheidstoestand en de impact op het functioneren een centrale rol. In een rapport van het RIVM (2000) wordt het belang van het verbeteren van het dagelijks functioneren en welzijn bij de behandeling van patiënten met astma en COPD benoemt. Astma en COPD kunnen emotionele en fysieke problemen geven en tot moeilijkheden in het functioneren op fysiek, emotioneel of sociaal vlak. Dit geldt denk ik voor meerdere (chronische) ziekten en beperkingen. Zoals ik hierboven al noemde is de impact van sommige medicatie groot en kan het kwaliteit van leven zo dusdanig beïnvloeden dat iemand kiest om die behandeling te stoppen. Dat geeft wel het belang van de kwaliteit van leven aan.

Mijn kwaliteit van leven in de praktijk
Een tijdje geleden zat ik in de wachtkamer in het ziekenhuis te wachten toen mijn oog viel op een folder over kwaliteit van leven en hun website: www.mijnkwaliteitvanleven.nl. Dit is een landelijk initiatief ter verbetering van de zorg en wat daarin van belang is. Door het invullen van een vragenlijst twee keer per jaar kun je een bijdrage leveren aan dit initiatief en je krijgt zo een beeld wat voor jou belangrijk is. Daarnaast kun je de uitkomsten meenemen naar je specialist of huisarts om deze te bespreken.

Ik heb de vragenlijst ingevuld en mijn kwaliteit van leven is een 6.5, lager dan ik verwacht had. De score op mijn omgeving is hoog en dat komt omdat ik tevreden ben met mijn huisvesting, hobby’s en sport. Mijn gezondheid is wat lager door chronische ziekten die me wel beperken. Dit geldt ook voor het dagelijks leven.

Wat levert me deze uitkomst nu op? Dat er werk aan de winkel is; meer de focus leggen op wat goed gaat en meer activiteiten ondernemen die me blij maken en vooral niet verhuizen;)



Mo Landsman is studente Klinische Psychologie aan de Open Universiteit. www.chronisch-flexibel.nl


Inspiratie
Wat vind jij belangrijk met betrekking tot je kwaliteit van leven?

Interview Marc de Hond bij het programma M


Referenties

Over de auteur: Mo Landsman

Terug naar het overzicht
    Uw internetbrowser is verouderd.

    Voor een goede weergave is een recente versie van uw browser vereist.