Boekrecensie: 101 oplossingsgerichte vragen voor hulp bij angst – Fredrike Bannink

Het boek heeft een modern, compact en simpel uiterlijk door de rood/roze kaft en de zwart-witte titel. Het omvat 199 pagina’s en is ingedeeld in tien hoofdstukken met afsluitend de verwijzingen naar gebruikte literatuur, websites en animaties. Daarnaast is het prettig om te lezen, omvat een goede verhouding qua theorie en toepassingen en is voor therapeuten toepasbaar. Dit deel over angst is onderdeel van drie uitgegeven delen van 101 oplossingsgerichte vragen geschreven door Bannink. De andere twee delen zijn gericht op trauma en depressie.

Het doel van dit boek is om cliënten die last van angsten hebben, te helpen een nieuw en beter leven te realiseren en hun welbevinden te bevorderen. Daarnaast is dit boek vooral gericht op hulpverleners die cliënten met angsten behandelen, met de focus op wat er goed is aan de cliënt en op dingen die wel werken in hun leven. De nadruk ligt bij oplossingsgerichte therapie op het versterken van positief affect. Deze kunnen bijdragen aan positieve verandering; het opbouwen van een nieuw leven en de gewenste toekomst.

Het boek begint met uitleg over wat angst, oplossingsgerichte therapie en therapeutische benaderingen (hoofdstuk 1-3) inhouden, gevolgd door de hoofdstukken over; creëren van een context voor verandering, beschrijving van de gewenste context, ontdekken van competenties en werken aan vooruitgang (hoofdstuk 4-7) en de laatste drie hoofdstukken gaan over het afsluiten van de therapie, reflectie en feedback, en focus op welbevinden. Elk hoofdstuk wordt ondersteund met korte verhaaltjes, toepassingen en casus. Aan het eind van elk hoofdstuk staan de genoemde oplossingsgerichte vragen uit het hoofdstuk opgesomd. Het zijn er in totaal inderdaad 101!

De schrijfster legt duidelijk uit wat angst is en hoe dit tot uiting komt. Het overmatig piekeren (wat-als-gepieker) en het vermijden van negatief affect spelen een belangrijke rol bij angststoornissen. Daarnaast worden er een aan aantal theorieën besproken, waaronder de broaden-and-build-theory of positive emotions van Frederickson. Hiermee wordt de link gelegd tussen de invloed van positieve emoties en hoe deze in te zetten bij angstgevoelens. Dit wordt bijvoorbeeld geoefend door de toepassing: zet positiviteit aan. Vraag jezelf hierbij af: ‘Wat is er goed aan mijn huidige omstandigheden?’.
Vervolgens wordt oplossingsgerichte therapie inhoudelijk uitgewerkt en dit wordt ondersteund met oplossingsgerichte vragen en toepassingen. De vier oplossingsgerichte basisvragen (Waar hoop je op, welk verschil zal dat maken, wat werkt, wat zal je volgende stap zijn) zijn een goed uitgangspunt om te begrijpen waar het in oplossingsgerichte therapie om draait. Je leert als therapeut in oplossingstaal te praten en dit over te brengen aan de cliënt. De toepassingen staan duidelijk omschreven in een vraag of opdracht, die je als therapeut kan gebruiken. Hierbij is duidelijk gemaakt in welke fase van de behandeling welke toepassing geschikt is. Bijzonder zijn de toepassingen gericht op de therapeut zelf, die deze kan oefenen met andere therapeuten. Ook zijn er vragen die je als therapeut, zowel aan jezelf als aan de cliënt, kan stellen over je functioneren in de gesprekken met de cliënt.

Wat ik sterk vind aan dit deel gericht op angst is dat er in hoofdstuk 4 aandacht wordt besteed aan coping in crisissituaties en aan suïcidale cliënten. Het is functioneel om te weten wat in die situaties geschikte oplossingsgerichte vragen zijn. Vragen als: ‘Hoe lukt het je de dag door te komen?’ of ‘Wat doe ik om in deze situatie voor mezelf te zorgen?’ Tegelijkertijd roept dit vragen bij mij op. Wat maakt dat deze vragen juist in die situaties geschikt zijn en niet in andere? Dit vind ik een minpunt aan dit boek en de andere twee delen. Veel vragen en toepassingen overlappen elkaar in de drie boeken. Het was sterker geweest naar mijn inziens als de schrijfster meer had onderbouwd waarom je als therapeut juist kiest voor bepaalde toepassingen of vragen bij de behandeling van bijvoorbeeld angst. De continue verwijzingen naar de andere twee delen blijken niet altijd te kloppen en daarnaast werkt het idee dat het losse boeken zijn, tegen.
Wat ik mooi vind aan dit deel is dat er veel toekomstgerichte technieken in zijn opgenomen. Ook het gebruik van schaalvragen, de toepasbaarheid bij online hulpverlening en hoe je een welomschreven doel kan vaststellen zijn een toevoeging in de hulpverlening bij angstige cliënten.

Al met al een leuk, zinvol, informatief boek om te lezen en toe te passen bij cliënten met angstproblematiek. Het biedt een verrijkend repertoire aan vragen en toepassingen voor een oplossingsgerichte benadering van angst en andere problematiek. De focus op wat de cliënt wel kan en waar die naar toe wil, ook als iemand angstig is voor zowel de cliënt als therapeut een energie gevende en uitdagende manier van (samen)werken!

Mo Landsman, studente Master Klinische Psychologie aan de Open Universiteit
www.chronisch-flexibel.nl

De recensie van 101 oplossingsgerichte vragen voor hulp bij trauma;