Vriendelijkheid als hard skill: de sleutel tot een gezonde werkcultuur

Op de werkvloer wordt de ene collega misschien als vriendelijker gezien dan de andere, maar vriendelijkheid kun je maar beter niet aan het toeval overlaten. Het is een hard skill die essentieel is in de organisatie.

Harvard-hoogleraren Amy C. Edmondson en Thomas H. Lee betogen in de Harvard Business Review dat vriendelijkheid op de werkvloer geen vrijblijvende eigenschap is, maar een bewuste vaardigheid die essentieel is voor samenwerking en succes. Vriendelijkheid gaat verder dan aardig zijn: het is een keuze om actief bij te dragen aan het welzijn, de groei en het succes van anderen. Zoals onderzoeker Nicki Macklin het omschrijft, gaat het om “een set van intentionele, waarneembare acties.” Dat kan ook betekenen dat je een collega met ‘tough love’ opbouwende feedback geeft – juist omdat je diens ontwikkeling belangrijk vindt.

Vriendelijkheid versus aardig zijn
Vriendelijkheid op het werk betekent niet dat je alles goedpraat of ongemak uit de weg gaat, maar dat je met respect en oprechte interesse onderzoekt wat er speelt en samen zoekt naar oplossingen. Het gaat om helpen en helder communiceren, niet om de lat te verlagen. Waar aardig zijn vooral draait om het vermijden van spanning, vraagt echte vriendelijkheid juist om eerlijkheid, vertrouwen en soms lastige gesprekken. Ontbreekt die houding, dan heeft dat volgens de hoogleraren meetbare gevolgen: meer verloop, ziekteverzuim, wantrouwen en gebrekkige samenwerking binnen teams.

Zonder vriendelijkheid ontstaat angstcultuur
Zonder vriendelijkheid, waarschuwen Edmondson en Lee, ontstaat al snel een cultuur van angst en stilzwijgen, waarin mensen fouten verzwijgen en samenwerking stokt. Hun onderzoek laat zien dat onvriendelijkheid – vaak in de vorm van subtiele gedragingen zoals onbeleefdheid, gaslighting of gebrek aan respect – wijdverspreid is: 98% van de werknemers heeft ermee te maken gehad. De gevolgen zijn voelbaar in meer verzuim, minder betrokkenheid en een dalend vertrouwen binnen teams.

De impact van kleine gebaren
Uit onderzoek van Tilburg University blijkt dat juist kleine, onverwachte momenten van vriendelijkheid een grote invloed hebben op hoe medewerkers hun werk ervaren. Spontane waardering en oprechte aandacht versterken niet alleen het werkplezier, maar ook de fundamenten van een gezonde organisatie: psychologische veiligheid en sociaal kapitaal. In een omgeving waar mensen zich gesteund en gerespecteerd voelen, durven ze zich uit te spreken, ideeën te delen en hulp te vragen. Zo bevordert vriendelijkheid vertrouwen, samenwerking en zingeving – en vormt het een krachtig fundament voor duurzame prestaties.

Vriendelijkheid kun je leren
Hoewel vriendelijkheid vaak wordt gezien als een soft skill, benadrukken Edmondson en Lee dat het juist een hard skill is: een bewuste keuze die vraagt om communicatie, empathie, moed en zelfreflectie. Net als leiderschap of timemanagement kun je het ontwikkelen en toepassen in de dagelijkse praktijk. Dat begint met het erkennen van vriendelijkheid als een vaardigheid die je kunt trainen, bijvoorbeeld door te oefenen met luisteren, feedback geven en ontvangen, en grenzen stellen met respect. Ook helpt het om duidelijk te maken wat gewenst gedrag is – zoals actief luisteren, dankbaarheid tonen en eerlijk communiceren. Daarnaast kunnen organisaties meten in hoeverre hun cultuur vriendelijkheid ondersteunt, bijvoorbeeld door te onderzoeken of medewerkers zich gerespecteerd voelen, fouten durven melden en samenwerking wordt aangemoedigd. Vriendelijkheid is, zo besluiten de hoogleraren, geen luxe of extraatje, maar een onmisbare bouwsteen voor vitaliteit, vertrouwen en duurzame prestaties op de werkvloer. (gebaseerd op: HRpraktijk)