Werkvorm Positieve Psychologie: het waarderend interview
De favoriete vraag van mensen als ik vertel over positieve psychologie: “wat doe je dan precies?” De afgelopen jaren is er enorm veel onderzoek gedaan naar onderliggende theorieën en modellen, dat is natuurlijk geweldig. De praktijk zit nu vooral te springen om goede toepassingen. Werken met positieve psychologie is zoveel meer dan een werkvorm met een lijstje van vragen. Dat neemt niet weg dat een goede oefening enorm effectief kan zijn in training en coaching. Ik deel graag één van mijn persoonlijke favorieten met je: het waarderend interview.
Het waarderend interview komt uit appreciative inquiry (AI), waarderend onderzoeken. Kort gezegd onderzoek je in AI dat wat er te waarderen is. Het waarderend interview is hiervoor een goed startpunt. Allereerst bepaal je een thema van onderzoek. Zorg er voor dat dat positief is geformuleerd: waar zou je meer van willen? Een team of cliënt komt binnen met een probleem waar ze vanaf willen, bijvoorbeeld stress. Een mogelijk positief thema is dan: “balans”, “ontspanning” of “met energie aan het werk zijn”. Met zo’n thema kun je beginnen met het interview. Vraag je cliënt (of laat de teamleden elkaar in tweetallen vragen): vertel een succesverhaal over een moment waarop het positieve thema duidelijk aanwezig was. Moedig aan om echte verhalen te vertellen. Neem de tijd en vraag door, om de ervaring zo levendig mogelijk naar boven te laten komen. Vervolgens kun je je cliënt vragen wat de kernpunten uit dit verhaal waren, of je laat teamleden in viertallen hun verhalen delen en vervolgens per groepje van vier de kernpunten bepalen. De opbrengst van dit waarderend interview is een vergroot inzicht in wanneer het al wél lukt om het gewenste te verkrijgen. Het geeft vertrouwen, soms zelfs trots. Daarbij biedt het ook inspiratie over hoe je je doel kunt bereiken. Die inspiratie komt uit eigen ervaring en is dus snel toe te passen. Als voorbeeld: een cliënt met stress heeft als positief thema “met energie aan het werk”. In het waarderend interview vertelt hij over een moment waarop er hoge werkdruk was, maar hij lekker in zijn vel zat. De druk gaf toen juist energie. Hij besefte zelf dat dit kwam doordat hij het gevoel had dat zijn baas hem vertrouwde en omdat hij het overzicht had. Vervolgens kan deze opbrengst worden gebruikt om dit verder te ontwikkelen en in te zetten.
De werkvorm lijkt heel eenvoudig. Bepaal een gewenst thema, stel een waarderende vraag en luister aandachtig. Wat mijn collega’s en ik echter merken als we professionals trainen om te werken met positieve psychologie, is dat dat niet zo eenvoudig is als het lijkt. We Men vraagt al snel door op wat er mis ging, waardoor de positieve ervaring ondersneeuwt. Of men is al zo tevreden met het succesverhaal dat vergeten wordt om de cliënt te helpen datzelfde succesgevoel echt weer te laten ervaren. De kunst van werken met positieve psychologie is dus niet alleen de theoretische onderbouwing en de juiste oefening, maar ook serieus oefenen en reflecteren op zo’n oefening. Het ontwikkelen van een waarderende houding en het vertrouwen dat die aanpak een cliënt of team helpt om het vraagstuk zelf op te lossen is een kwestie van oefenen.
Daarom direct ook wat reflectie voor jou: wat is jouw favoriete werkvorm binnen de positieve psychologie? Wat is de feitelijke oefening? En hoe gaat het uitvoeren van de oefening? Denk eens terug aan de vorige keren dat je deze werkvorm inzette. Hoe ging dat? Wat helpt en wat hinderde? Wat leer je daarvan? Hoe wil je het de volgende keer doen? Wat is daarvoor nodig? Allemaal vragen die je helpen in je professionaliteit. Wat helpt jou om te groeien en te reflecteren? Geef jezelf die aandacht, dat verdien jij én dat verdienen je cliënten!
Matthijs Steeneveld is psycholoog, trainer, coach en redactielid bij het Tijdschrift Positieve Psychologie. Samen met Sabine Mur en Marjolijn Punt is hij oprichter van het Bureau voor Positieve Psychologie, waar ze leergangen organiseren voor professionals om te leren werken met positieve psychologie. Zie voor meer info www.bureauvoorpositievepsychologie.nl/leergang-positieve-psychologie/